Co warto wiedzieć o dysleksji?

Dysleksją, w znaczeniu ogólnym, nazywamy specyficzne trudności w uczeniu się. Mówimy wówczas o tzw. dysleksji rozwojowej. Obejmuje ona zaburzenia uwidaczniające się w nauce czytania i pisania, mimo stosowania obowiązujących metod nauczania, co najmniej przeciętnej inteligencji dziecka i sprzyjających warunków społeczno-kulturalnych.

Dysleksja rozwojowa obejmuje kilka rodzajów zaburzeń: DYSLEKSJA - trudności w czytaniu (zaburzenia zarówno tempa i techniki czytania, jak i stopnia rozumienia treści)

DYSORTOGRAFIA - trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (dziecko popełnia błędy ortograficzne mimo dobrej znajomości zasad pisowni)

DYSGRAFIA - niski poziom graficzny pisma (brzydkie, koślawe litery, trudności z utrzymaniem się w linijce, litery w wyrazach nierówne)

DYSKALKULIA - problemy w matematyce (niski poziom rozumowania operacyjnego, kłopoty z pojęciami abstrakcyjnymi, np. pojęciem liczby, wielkości, proporcji).

Te trudności w uczeniu się nie zależą od poziomu inteligencji dziecka (często dyslektycy to osoby o wysokiej, a nawet wybitnej inteligencji - np. Albert Einstein, twórca teorii względności), od kompetencji nauczyciela (dysleksja jest zjawiskiem powszechnym na całym świecie, bez względu na preferowany system kształcenia), nie są też wynikiem lenistwa czy złej woli ucznia (przypominałoby to robienie na złość sobie samemu.

Przyczyny
Przyczyną tego typu zaburzeń mogą być mikrouszkodzenia tych części kory mózgowej, które są odpowiedzialne za rozpoznawanie słyszanych głosek, widzianych liter, łączenia ich w wyrazy. Często zdarza się, że osoby mające dysleksję nie są tego świadome. Z roku na rok kłopoty w szkole pogłębiają się , nauka staje się coraz bardziej uciążliwa i do trudności w czytaniu i pisaniu dochodzą zaburzenia emocjonalne.

Częstość występowania
W literaturze europejskiej podaje się, że dzieci dyslektyczne stanowią 10%-15% uczniów. Badania przeprowadzone w Polsce określają odsetek przypadków dysleksji na 9%-10%, a dysortografii na 13%-16%.

Objawy
Trudności w czytaniu i pisaniu dostrzegane są dopiero w okresie nauczania początkowego, a powinny zostać dostrzeżone w klasie "0" czy nawet w przedszkolu.

Wiek przedszkolny (3-5 lat)Objawy

opóźniony rozwój mowy

słabe umiejętności językowe; trudności w budowaniu zdań

opóźniony rozwój ruchowy

mała sprawność ruchowa i koordynacja ruchów podczas czynności samoobsługowych, rysowania czy zabaw ruchowych


Klasa "0" (6-7 lat)

wadliwa wymowa, błędy gramatyczne, trudności z zapamiętywaniem wierszy, piosenek

trudności z różnicowaniem głosek podobnych słuchowo (np. p-b, t-d, k-g itp.) oraz wydzielaniem wyrazów, sylab i głosek i z ich syntetyzowaniem i analizowaniem (np. dziecko nie potrafi rozłożyć wyrazu mama na głoski m-a-m-a)

dziecko nie lubi rysować, ma trudności z odtwarzaniem wzorów graficznych i szlaczków

nie lubi układanek, ma z nimi trudności

myli prawą rękę z lewą; ma trudności z używaniem określeń prawo-lewo, nad-pod

trudności w nauce czytania


Wiek szkolny (powyżej 7 lat)

objawy wyżej wymienione

trudności z zapamiętywaniem tabliczki mnożenia, dat, nazwisk, szeregów nazw, błędne zapisywanie liczb wielocyfrowych

brzydkie pismo, niezdarny rysunek

trudności z opanowaniem poprawnej pisowni

mylenie liter o podobnym kształcie (p-b-d-g, l-t-i-ł, m-n, w-u, o-a-c)

mylenie liter odpowiadających głoskom podobnym słuchowo (d-t, z-s, w-f)

opuszczanie, dodawanie, przestawianie liter

trudności ze zmiękczeniami


Diagnoza
Diagnozę dysleksji przeprowadza się w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Dziecko badane jest przez psychologa i pedagoga. Czasem niezbędna też jest konsultacja logopedy, neurologa, okulisty, laryngologa lub foniatry.

Jak mogą pomóc dziecku rodzice?
W każdym przypadku, gdy Cię coś nie zaniepokoi zgłoś się do poradni, ponieważ każda terapia poprzedzona jest diagnozą psychologiczno-pedagogiczną.

WOBEC DZIECKA POWINNY BYĆ PROWADZONE

specjalistyczne ćwiczenia prowadzone przez nauczyciela-terapeutę, które odbywają się systematycznie przez 2-3 lata


ZASADY POSTĘPOWANIA Z DZIECKIEM W DOMU

Nie traktuj dziecka jako chorego, kalekiego, niezdolnego, złego lub leniwego.

Nie karz, nie wyśmiewaj dziecka w nadziei, że to zmobilizuje je do pracy.

Nie łudź się, że "dziecko samo z tego wyrośnie", "weźmie się w garść", "przysiądzie fałdów", lub że ktoś je z tego "wyleczy".

Nie spodziewaj się, że kłopoty dziecka pozbawionego specjalistycznej pomocy ograniczą się do czytania i pisania i że skończą się w młodszych klasach szkoły podstawowej.

Nie ograniczaj dziecku zajęć pozalekcyjnych, aby miało więcej czasu na naukę, ale i nie zwalniaj go od systematycznych ćwiczeń.

Staraj się zrozumieć swoje dziecko: jego potrzeby, możliwości i ograniczenia, aby zapobiec trudnościom szkolnym.

Spróbuj jak najwcześniej zaobserwować trudności dziecka: na czym polegają i co jest ich przyczyną. Skonsultuj się ze specjalistą (psychologiem, logopedą, pedagogiem).

Aby jak najwcześniej pomóc dziecku:
- zaobserwuj w codziennej pracy z dzieckiem, co najskuteczniej mu pomaga
- korzystaj z literatury i z fachowej pomocy nauczyciela- terapeuty (w formie terapii indywidualnej lub grupowej)
- bądź w stałym kontakcie z nauczycielem i pedagogiem szkolnym.

Bądź życzliwym, pogodnym, cierpliwym przewodnikiem i towarzyszem swego dziecka w jego kłopotach szkolnych.

Chwal i nagradzaj dziecko nie tyle za efekty jego pracy, ile za włożony w nią wysiłek. Spraw, aby praca z dzieckiem stała się przyjemna dla was obojga.


Opracowały:
Beata Sobolewska
Dorota Późniak-Przełomiec
Teresa Ostałowska